آشنایی با نقش تجهیزات ماشین آتش نشانی در عملیات‌های امداد و نجات
آتش‌نشان‌ها در مواجهه با حریق‌های گسترده و همچنین بحران‌های دیگر نظیر سیل، تصادفات، زلزله و ریزش ساختمان‌ها به عملیات‌های امدادی می‌پردازند. موفقیت در این عملیات‌ها به تجهیزات ماشین آتش نشانی وابسته است. به‌روزرسانی مداوم تجهیزات ماشین آتش نشانی با توجه به نیازهای متغیر جامعه، کارایی این تیم‌ها را افزایش داده و ایمنی جان و اموال شهروندان را در شرایط بحرانی تضمین می‌کند.
بررسی تجهیزات ماشین آتش نشانی برای عملیات اطفا و نجات
ماشین‌های آتش نشانی باید مجهز به تمامی ابزارها و تجهیزات لازم برای عملیات اطفا و نجات در شرایط مختلف باشند. این تجهیزات باید نیازهای یک تیم آتش نشانی کامل را برای مقابله با حریق‌های سنگین تامین کنند. هریک از تجهیزات ماشین آتش نشانی شامل دسته‌بندی زیر می شود:
۱. تجهیزات اطفا حریق
این دسته شامل انواع شلنگ‌های آتش نشانی، نازل‌های پیشرفته، موتور پمپ‌ها و اجکتور پمپ‌ها، هیدرانت‌ها، دوراهی و سه‌راهی، پرده آب، کوپلینگ‌ها و آچارهای متنوع مانند آچار کوپلینگ می‌شود. این تجهیزات برای کنترل و خاموش کردن آتش به کار می‌روند.
۲. ابزارآلات تخصصی
این بخش شامل تجهیزاتی مانند تبر، اره، بیل، انواع سیم بکسل، قلاب‌های مختلف، جعبه ابزار کامل، بلندگوی دستی، دیل‌های متنوع، پتل، تسمه و نیزه است. این ابزارها برای انجام وظایف مختلف در صحنه حادثه ضروری هستند.
۳. تجهیزات برش و اتصال
این تجهیزات شامل انواع اره‌های برقی، فرز، حلقه‌بر، شیشه‌بر، لوله‌بر، قیچی و چاقوهای آتش نشانی می‌باشد. این ابزارها برای برش و باز کردن مسیرها و نجات افراد گیر افتاده استفاده می‌شوند.
۴. تجهیزات امداد و نجات
این بخش شامل تجهیزاتی مانند سه‌پایه نجات از چاه، نردبان‌های مختلف، طناب‌های ایمنی، ست کامل کوهنوردی، تشک نجات، برانکارهای مختلف، پتوهای مقاوم در برابر شعله و جعبه کمک‌های اولیه است. این تجهیزات برای نجات و حفاظت از افراد در شرایط اضطراری طراحی شده‌اند.
۵. تجهیزات هیدرولیکی
این دسته شامل انواع کاترهای حرفه‌ای، بازکننده‌ها، جک‌ها و سایر تجهیزات هیدرولیکی است که برای انجام عملیات پیچیده نجات و باز کردن مسیرهای مسدود استفاده می‌شوند.
۶. لباس و تجهیزات فردی
لباس‌ها و تجهیزات حفاظتی فردی شامل کلاه، دستکش، بوت، ماسک و دیگر تجهیزات حفاظتی برای ایمنی و حفاظت آتش‌نشانان در هنگام عملیات می‌باشد.
با توجه به نیاز روزافزون به تجهیزات پیشرفته و مؤثر، اهمیت تجهیزات ماشین آتش نشانی در حفظ ایمنی و جان افراد، بیش از پیش احساس می‌شود.
انواع تجهیزات ماشین آتش نشانی برای مقابله با حوادث
استفاده از تجهیزات ماشین آتش نشانی تضمین‌کننده اجرای موفقیت‌آمیز عملیات‌های نجات و اطفای حریق است و نقش مهمی در حفاظت از جان و مال شهروندان دارد.
آشنایی با تجهیزات داخل ماشین آتش نشانی و کاربرد آن‌ها
ماشین‌های آتش نشانی مجهز به مجموعه‌ای از تجهیزات تخصصی هستند که به چهار دسته اصلی نجات، اطفا حریق، پزشکی، روشنایی و سیگنالینگ تقسیم می‌شوند. در اینجا، به بررسی دقیق و جزئی تجهیزات ماشین آتش نشانی می‌پردازیم:
تجهیزات نجات
- دستگاه محافظ تنفسی: برای محافظت از آتش نشانان در برابر گازهای سمی و دود استفاده می‌شود که امکان نزدیک شدن به منبع آتش را بدون خطر خفگی فراهم می‌کند.
- وینچ‌های کابلی و بوفالو: برای بلند کردن بارها و اجسام سنگین تا ۵ و ۱۰ تن به کار می‌روند که به وسیله فشار روغن یا دستی عمل می‌کنند.
- کیسه‌های بالابر: قادر به بلند کردن بارهای تا 40 تن با استفاده از فشار هوا هستند و در موقعیت‌های اضطراری مانند زیر آوار کاربرد دارند.
- فن با راندمان بالا: دود را به سرعت از محیط خارج کرده و به نجات افراد گرفتار کمک می‌کند.
- اره برقی: برای برش درختان و باز کردن مسیرها در حوادث طبیعی به کار می‌رود.
- پخش کننده نجات هیدرولیک: به کمک آن می‌توان ورقه‌های فلزی خم‌شده را برش داده و افراد گرفتار را آزاد کرد.
- قیچی آتش نشانی: برای برش فلزات، چوب و شیشه، در عملیات‌های نجات و برش مواد سخت استفاده می‌شود.
- سیلندر نجات: برای باز کردن دهانه‌ها و فضاهای تنگ به کار می‌رود و مکمل پخش‌کننده نجات است.
- تشک نجات: هنگام نجات افراد از ارتفاع استفاده می‌شود. این تشک‌ها تا ارتفاع 16 متر پرش را تحمل کرده و پس از هر پرش، در 10 ثانیه خود را تنظیم می‌کنند.
- سه پایه نجات و حلقه بر: برای دسترسی به نقاط عمودی و آزاد کردن افراد از حلقه‌ها به‌کار می‌روند.
- نردبان: نردبان تلسکوپی برای دسترسی به طبقات بالاتر استفاده می‌شود. نردبان‌های قلابی و انواع دیگر در کابین خودروها برای موقعیت‌های مختلف موجود هستند.
- ژنراتور برق: ژنراتورهای قابل حمل تا 8 کیلو ولت آمپر و ژنراتورهای بزرگ‌تر تا 25 کیلو ولت آمپر برق تولید می‌کنند.
- دستگاه برش: برای قطع میله‌های فلزی، لولاهای در و دهانه واگن‌های راه‌آهن استفاده می‌شود و می‌تواند برقی یا بنزینی باشد.
- دوربین حرارتی: برای کشف آتش پنهان و یافتن افراد بی‌هوش در دود غلیظ استفاده می‌شود اما هزینه بالایی دارد.
تجهیزات اطفا حریق
- Hi-Press: دستگاه خاموش‌کننده فشار قوی با توانایی اطفا حریق در مقیاس‌های بزرگ می‌باشد.
- کپسول‌های آتش نشانی: برای مقابله با آتش سوزی‌های کوچک و پس از اطفا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- شیلنگ‌های مکش و آتش نشانی: برای تأمین آب از منابع مختلف و خاموش کردن آتش در مقیاس‌های مختلف به‌کار می‌رود.
- نازل‌های سه حالته: با قابلیت تنظیم جریان آب به حالت‌های جت کامل، واتر استاپ، و جت اسپری، امکان کنترل دقیق‌تر آتش را فراهم می‌کنند. این تنظیمات به آتش‌نشانان اجازه می‌دهد تا بسته به شرایط، از آب، بهینه استفاده کنند.
- فوم‌های اطفای حریق: با ایجاد لایه‌ای محافظ، مانع رسیدن اکسیژن به آتش می‌شوند و به ویژه در آتش‌سوزی‌های مواد نفتی و شیمیایی مؤثر هستند.
- پمپ‌های شناور و جاروبرقی آب: برای تخلیه آب و گل و لای در عملیات‌های سیلاب بسیار ضروری و کاربردی هستند.
- پرده آب (واتر کرتین): با ایجاد دیوار آبی، شعله‌های آتش را خاموش کرده و از گازها، دودها و حرارت محافظت می‌کند.
- توپ اطفا حریق: برای مقابله با آتش‌های بزرگ و پرحرارت طراحی شده است. این توپ‌ها با داشتن محرک‌های قابل واکنش، در تماس با آتش فعال شده و مواد اطفا حریق را آزاد می‌کنند.
- اجکتور پمپ: برای پمپاژ مایعات و تخلیه مواد زائد در سطوح پایین مانند چاه و زیرزمین استفاده می‌شود.
- کوپلینگ‌ها: برای اتصالات محکم شلنگ‌ها، لوله‌ها و شیرآلات در انتقال گازها و مایعات کاربرد دارند. نمونه‌های آلومینیومی آن‌ها بسیار رایج هستند.
- آچار کوپلینگ: برای باز و بسته کردن کوپلینگ‌ها، شیرهای پنج پر آتش نشانی و درب بشکه‌ها استفاده می‌شود.
تجهیزات پزشکی
- برانکارد: برای حمل مصدومان به بیمارستان، معمولاً نوع بسکتی آن بسیار پرکاربرد است.
- جعبه کمک‌های اولیه: شامل تجهیزات ضروری برای ارائه درمان‌های اولیه و اورژانسی در محل حادثه استفاده می‌شود.
تجهیزات روشنایی و سیگنالینگ
- نورافکن‌ها و چراغ‌های دستی: برای روشنایی صحنه‌های حادثه و جستجو در شرایط تاریک کاربرد دارند.
- بی‌سیم و راکت‌های ایست و حرکت چراغ‌دار: برای ارتباط بین واحدها و تنظیم ترافیک در محل حادثه قابل استفاده هستند.
- مخروط‌های ترافیکی: برای ایجاد موانع ایمنی و هدایت ترافیک به‌کار می‌روند.
- جلیقه‌های ایمنی: برای حفاظت از نیروهای امدادی در شرایط کم نور بسیار ضروری هستند.
- پل شلنگ: با قرار دادن حداکثر دو شلنگ بین دو سطح شیب‌دار، اجازه می‌دهد خودروها بدون آسیب رساندن به شلنگ‌های آتش نشانی از روی آن عبور کنند.
هر یک از تجهیزات ماشین آتش نشانی ذکر شده در بالا، توانایی مقابله با چالش‌های مختلف را به تیم‌های امداد و نجات می‌دهد.
مشخصات ماشین‌های آتش نشانی داخل ایران
در ایران، خودروهای آتش نشانی با رنگ قرمز و آژیرهای خطر، شناسایی می‌شوند. این خودروها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و هریک با مشخصات منحصربه‌فرد و طراحی پیشرفته به‌منظور مدیریت حوادث و شرایط ویژه‌ای که ممکن است در عملیات‌های اطفاء حریق پیش بیاید ساخته شده‌اند.
خودرو آتش نشانی استاندارد
این خودرو، رایج‌ترین نوع است که برای حمل آب، کف خاموش‌کننده، و تجهیزات ضروری به کار می‌رود و در اکثر عملیات‌های اطفاء حریق حضور دارد.
خودروی پیشرو
خودروی پیشرو، به عنوان نخستین وسیله نقلیه در هیئت اعزام، به‌سوی محل حادثه حرکت می‌کند. تجهیزات ماشین آتش نشانی پیشرو شامل ابزارهای هیدرولیکی و سیستم‌های آبرسانی، به منظور تأمین تجهیزات و پرسنل اولیه، به محل عملیات ارسال می‌شود. مخزن آب این خودرو به دلیل وجود دو کابین برای جابه‌جایی آتش‌نشانان، دارای گنجایش کمتری است.
خودروی پسرو
خودروی پسرو که پس از خودروی پیشرو به محل حادثه می‌رسد به دلیل داشتن تک کابین، دارای مخزن آب با ظرفیت بالاتری است. این خودرو به عنوان پشتیبان در عملیات آتش نشانی کاربرد دارد و تجهیزات تکمیلی و منابع آب بیشتری را به محل حادثه می‌آورد.
خودرو آتش نشانی با نردبان بلند
برای مهار حریق در طبقات بالای ساختمان‌ها، این خودروها به کار می‌روند. نردبان‌های قابل تنظیم این خودروها امکان دسترسی به طبقات فوقانی و نجات افراد را فراهم کرده و در خیابان‌های وسیع نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
خودرو فرماندهی و هدایت
این خودروها برای هدایت عملیات در حوادث بزرگ طراحی شده‌اند. فرماندهان با استفاده از این خودروها، هماهنگی بین تیم‌های آتش نشانی و خودروها را برقرار کرده و مدیریت عملیات را بر عهده دارند.
خودرو آتش نشانی فرودگاه
برای مهار حریق‌های احتمالی در فرودگاه‌ها طراحی شده‌اند و با سرعت بالا و تجهیزات پیشرفته، در باندهای فرودگاه‌ها مستقر می‌شوند.
خودرو آتش نشانی صنعت
این خودروها ویژه صنایع پتروشیمی و شیمیایی هستند و با تانکرهای مجهز به پودر خاموش‌کننده و گاز کربنیک، برای مقابله با حریق‌های صنعتی طراحی شده‌اند.
خودرو آتش نشانی تانکر آب
این نوع خودرو به طور اختصاصی برای حمل حجم زیادی از آب طراحی شده و بدون پمپ است. در عملیات‌های بزرگ که به آب اضافی نیاز است، این خودروها برای تأمین آب لازم به محل حادثه ارسال می‌شوند.
سخن پایانی
ابزار اطفاء حریق شامل وسایل عمومی مانند کپسول‌های آتش نشانی و فایر باکس‌ها است که در مواقع اضطراری ضروری می‌باشند؛ اما تجهیزات ماشین آتش نشانی برای عملیات‌های حرفه‌ای و ایمنی طراحی شده‌اند. برای بهره‌برداری بهینه از این تجهیزات و ارتقای ایمنی، باید با ویژگی‌ها و کاربرد‌های خاص آن‌ها آشنا باشید. در این راستا، شرکت افق افروز آترین، پیشرو در تأمین تجهیزات ماشین آتش نشانی و تجهیزات ایمنی، آماده ارائه مشاوره و محصولات با کیفیت است.
