جوشکاری و در عمل جوشکاری، ایمنی و حفاظت از چشمان کارگران از اهمیت بسیاری برخوردار است. جوشکاری فرآیندی است که در آن از حرارت بالا و پرتوهای قوی، مانند نور قوه قوس الکتریکی، استفاده می‌شود تا قطعات فلزی را به هم وصل کند. این فرآیند می‌تواند به خطرناک و پرخطر باشد، زیرا اشعه مضر و تابش‌های فراطبیعی می‌توانند به چشمان کارگران آسیب برسانند.
استفاده از عینک جوشکاری مناسب، یکی از راه‌های اصلی برای محافظت از چشمان کارگران در فرآیند جوشکاری است. عینک جوشکاری، علاوه بر محافظت از چشمان در برابر نور قوس و اشعه مضر، همچنین می‌تواند از خطرات دیگری مانند اسپری‌های جوشکاری، قطرات فلز ذوب شده و ذرات معلق در هوا محافظت کند.برای اطمینان از ایمنی کارگران و پیشگیری از آسیب‌های چشمی، استاندارد عینک جوشکاری تعیین شده است. این استاندارد، مشخصات فنی و الزاماتی را برای عینک جوشکاری تعیین می‌کند. استفاده از عینک جوشکاری با استاندارد، به کارگران اجازه می‌دهد با اطمینان بیشتری در فرآیند جوشکاری شرکت کنند و از خطرات ناشی از تابش‌های مضر و ذرات معلق در هوا محافظت شوند.
در این مقاله، به بررسی استاندارد عینک جوشکاری و اهمیت استفاده از آن در فرآیند جوشکاری می‌پردازیم. در ادامه، به معرفی جزئیات استاندارد عینک جوشکاری، مشخصات فنی و الزاماتی که برای عینک جوشکاری تعیین شده است، خواهیم پرداخت. همچنین، با اشاره به اهمیت استفاده از عینک جوشکاری مناسب در جلوگیری از آسیب‌های چشمی در فرآیند جوشکاری، به تأثیرات مثبت استفاده از این استاندارد در بهبود ایمنی و کارایی جوشکاران خواهیم پرداخت.
فصل پنجم آئین نامه تجهیزات حفاظت فردی ایران به تجهیزات حفاظتی چشم و صورت اختصاص دارد:
ماده 27: كلیه كارهایی که ممكن است ایجاد خطری برای چشمهایشان بنماید باید از وسایل حفاظتی مخصوص چشم استفاده نمایند.
ماده 28: كارگرانی كه از چشم ضعیف بوده و محتاج به داشتن عینك‌های نمره‌ای هستند باید از عینك‌های حفاظتی به شرح زیر استفاده نمایند.
الف- عینك‌های حفاظتی كه تواماً باعینك نمرهایدید و حفاظتچشمكارگران راتامین نماید.
ب – عینك‌های حفاظتی كه روی عینك‌های نمره‌ای قرار می‌گیرند به شرط آنكه هیچگونه تغییری در وضع استقرار عینك اصلی ایجاد نشود.
ج – عینك‌های حفاظتی كه شیشه نمره‌ای آن زیر شیشه حفاظتی قرار دارد.
ماده 29: شیشه و یا هرگونه ماده پلاستیكی شفاف كه برای عینك‌هایی حفاظتی ساخته می‌شوند باید:
الف- درمقابل كاری كهعینك به منظور آنكار اختصاص داده شده مقاومتكافی داشته باشد.
ب – عاری از حباب هوا، ترك، موج و یا هرگونه عیب دیگری باشد.
ماده 30: بغیر از شیشه‌های نمره‌ای، سطح داخلی و خارجی شیشه‌های حفاظتی باید موازی بوده و هیچگونه خمیدگی نداشته باشد.
ماده 31: عرض شیشه‌های عینك حفاظتی باید 5/44 میلیمتر و طول آن 38 میلیمتر باشد.
ماده 32: قطر دایره شیشه‌های عینك‌های مدور غیرنمره‌ای باید لااقل 50 میلیمتر باشد.
ماده 33: شیشه‌هایی كه منحصراً جهت حفاظت در مقابل خطر پرتاب ذرات اجسام و ضربه اختصاص‌داده می‌شوند بایستی لااقل قدرت عبور 80% نور سطح كار داشته باشد.
ماده 34: زه‌های عینك باید سبك و محكم بوده و كاملاً روی صورت چسبیده باشند و در صورت لزوم مجهز به حفاظ‌های جانبی گردند.
ماده 35: مقاومت شیشه‌های عینك‌های حفاظتی برای كارهای برش، پرچ كاری، سنگ زدن و صیقل كردن، كار با سنگ سمباده سنگ تراش و سایر كارهای مشابه بایستی به تصویب وزارت كار برسد.
ماده 36: قاب عینك‌های ایمنی برای كارگرانی كه در مقابل باد و یا گرد و غبار كار می‌كنند باید قابل انعطاف بوده و كاملاً با صورت كارگر تطبیق نماید.
ماده 37: عینك‌های حفاظتی برای كارگرانی كه با فلزات مذاب كار می‌كنند باید در مقابل حرارت استقامت داشته و نوع آنها با تشخیص و تصویب وزارت كار انتخاب گردد.
ماده 38: عینك‌های حفاظتی برای كارگرانی كه با مایعات خورنده از قبیل اسیدها و قلیاها كار می‌كنند باید در اطراف داخل زه مجهز به جنسی نرم و نسوز و قابل انعطاف (مانند عینك اسكی) باشند تا عینك كاملاً در اطراف چشم به صورت كارگر چسبیده و مانع نفوذ ترشح مایعات مذكور از منافذ تهویه به داخل چشم گردد.
ماده 39: عینك‌های حفاظتی برای كارگرانی كه در مقابل دودهای خطرناك یا ناراحت كننده برای چشمها كار می‌كنند باید دارای قابی باشند كه از طرف داخل مجهز به جنسی نرم و نسوز و قابل انعطاف بوده و كاملاً روی صورت كارگر چسبیده و هیچگونه منفذی نداشته باشند.
ماده 40: عینك‌های حفاظتی كلاه با ماسك جوشكاری برای كارگرانی كه با استیلن یا برق جوشكاری می‌كنند و یا در مقابل كوره‌هایی كه دارای تشعشعات خیره كننده هستند مشغول كار می‌باشند باید مجهز به شیشه رنگی (فیلتردار) جهت جذب تشعشعات مذكور بوده و تعیین نوع و اندازه شیشه‌های آنها به تصویب وزارت كار رسیده باشد.
ماده 41: ماسك‌های طلقی برای حفاظت صورت و چشم در مقابل ضربات خفیف و جرقه باید كاملاً شفاف و نسوز و بدون عیب باشند به قسمی كه مانع از دید كارگر نشوند.
ماده 42: عینك حفاظتی كه مورد استفاده قرار گرفته است قبل از آنكه به كارگر دیگری داده شود باید:
الف – ضدعفونی گردد.
ب – كلیه قسمت‌های آن كه غیرقابل ضدعفونی كردن است تعویض شوند.
ماده43: كلیه عینك‌ها و ماسك‌های طلقی درموقعی كه مورداستفاده قرار نمی‌گیرند باید در جلد مخصوص نگهداری شوند تا در اثر تماس با روغن و چربی و سایر مواد خرابنگردند.
ماده 44: عینك‌های حفاظتی و ماسك‌های طلقی مرتباً باید مورد بازدید و كنترل قرار گیرند و قسمت‌های آسیب دیده آنها فوراً تعویض شوند.
برای انتخاب حفاظ مناسب برای جوشکاری، چندین عامل را در نظر بگیرید:
- نوع جوشکاری: بسته به نوع جوشکاری که قصد دارید انجام دهید، نیازمندی‌های حفاظ ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، در جوشکاری قوس الکتریکی (مانند جوشکاری MMA، TIG، MIG) نیاز به حفاظی با استحکام بالا در برابر اشعه قوس و پرتوهای مضر دارید. در حالی که در جوشکاری گازی (مانند جوشکاری آرگون) نیاز به حفاظ با قابلیت حفاظت از گازهای محافظ ممکن است.
- درجه بندی حفاظ: حفاظ‌ها بر اساس استانداردهای مختلفی مانند استانداردهای ANSI Z87.1 (ایالات متحده) و EN 166 (اروپا) درجه بندی می شوند. این درجه بندی نشان دهنده استانداردهای ایمنی و حفاظتی محصول است. در انتخاب حفاظ، اطمینان حاصل کنید که حفاظ انتخابی شما با استانداردهای منطبق است و قادر به محافظت از چشمان و صورت شما در برابر خطرات موجود در جوشکاری است.
- فیلتر نوری: برخی از حفاظ‌ها دارای فیلترهای نوری هستند که به شما اجازه می‌دهند تا در حین جوشکاری، نور قوس را به طور مطلوب کنترل کنید. فیلترهای نوری با کد‌های عددی مانند DIN، EN و ANSI مشخص می‌شوند. برای انتخاب فیلتر نوری مناسب، نیازمندی‌های جوشکاری خود را در نظر بگیرید. برای مثال، جوشکاری با قوس الکتریکی ممکن است نیازمند فیلترهای نوری با کد DIN 9 تا 13 باشد، در حالی که جوشکاری با گاز ممکن است نیازمند فیلترهای نوری با کد DIN 4 تا 8 باشد.
تجهیزات حفاظتی برای چشم و صورت در جوشکاری
تجهیزات حفاظتی برای چشم و صورت در جوشکاری باید برای محافظت از این قسمت‌های حساس بدن در برابر خطرات جوشکاری طراحی شده باشند. برخی از ویژگی‌ها و الزامات عمومی برای تجهیزات حفاظتی از چشم و صورت عبارتند از:
- مقاومت در برابر اشعه قوس: تجهیزات حفاظتی باید مقاومت کافی در برابر اشعه قوس جوشکاری داشته باشند. این اشعه قادر است نور مضر و فراصوتی را تولید کند که می‌تواند به چشم و صورت آسیب برساند.
- قابلیت حفاظت از درزهای تورم‌دهنده: در برخی از نوع‌های جوشکاری، درزهای تورم‌دهنده ایجاد می‌شوند که می‌توانند مواد صلب گرم را به چشم و صورت پرتاب کنند. تجهیزات حفاظتی باید قادر به محافظت از این درزها در برابر ضربه باشند.
- قابلیت جذب و کاهش انرژی: تجهیزات حفاظتی باید قادر به جذب و کاهش انرژی اشعه قوس باشند تا بتوانند از چشم و صورت محافظت کنند. این شامل فیلترهای نوری و لنزهای مقاوم در برابر خطرات جوشکاری است.
- راحتی استفاده: تجهیزات حفاظتی باید راحت و قابل تنظیم برای کاربر باشند. آنها باید مناسب برای استفاده در طولانی‌مدت باشند و تغییرات موقعیت و زاویه را بتوانند تحمل کنند.
- مطابقت با استانداردها: تجهیزات حفاظتی باید با استانداردهای منطبق باشند و تأییدیه‌های لازم را داشته باشند. این شامل استانداردهای ملی و بین‌المللی مانند ANSI، EN و ISO است.
به عنوان مثال، برخی از انواع محافظ های جوشکاری عبارتند از:
- شیلد جوشکاری: شیلد جوشکاری یک تجهیز حفاظتی است که برای محافظت از چشم و صورت در مقابل اشعه قوس جوشکاری استفاده می‌شود. این شیلد‌ها معمولاً از مواد مقاوم در برابر حرارت ساخته شده و دارای لنزهای تیره‌ای هستند که قادر به جذب و کاهش نور قوس جوشکاری هستند.
- عینک جوشکاری: عینک جوشکاری دارای لنزهای تیره‌ای هستند که قادر به جذب و کاهش نور قوس جوشکاری هستند. آنها معمولاً دارای فیلترهای نوری قابل تنظیم هستند تا بتوانند با نور قوس متفاوت در جوشکاری‌های مختلف سازگاری داشته باشند.
- شیلد عینک فنجانی (Cup-style shield): این نوع شیلد جوشکاری دارای یک قسمت فنجانی شکل است که چشم و صورت را از اشعه قوس جوشکاری محافظت می‌کند. شیلد عینگ فنجانی معمولاً از مواد مقاوم در برابر حرارت ساخته می‌شود و می‌توان آن را به گردن و سر کاربر بست.
- گاگل(Goggles): گاگل یک نوع پوشاک حفاظتی است که برای محافظت از چشم و صورت در جوشکاری استفاده می‌شود. آنها معمولاً از مواد مقاوم در برابر حرارت ساخته شده و دارای یک پنجره شیشه‌ای هستند که به کاربر امکان مشاهده جوشکاری را می‌دهد. گاگل به سر و صورت کاربر بسته می‌شود و توسط بندها یا بندهای ارتباطی قابل تنظیم است.
سخن پایانی
عینک جوشکاری یکی از تجهیزات حفاظتی مهم در عملیات جوشکاری است که برای محافظت از چشمان در برابر اشعه قوس جوشکاری استفاده می‌شود. جوشکاری یک فرایند صنعتی است که در آن قوس الکتریکی بین دو قطب جوشکاری تشکیل می‌شود و باعث اتصال دو قطعه فلزی به هم می‌شود. این فرایند می‌تواند با خطراتی همراه باشد که می‌تواند به چشمان و صورت صدمه برساند.
اشعه قوس جوشکاری شامل نور قوس و اشعه فراصوتی است که می‌تواند بسیار مضر برای چشمان باشد. عینک جوشکاری با استفاده از لنزهای تیره‌ای که قابلیت جذب و کاهش نور قوس را دارند، به چشمان محافظت می‌کند. این لنزها قادرند نور قوس جوشکاری را فیلتر کرده و به چشمان کارگر اجازه نمی‌دهند با این نور مضر در تماس بیایند.
عملیات جوشکاری خطراتی نظیر اشعه UV، پرتابهای گرم و مواد مذاب را به همراه دارد که می‌تواند به آسیب دیدن چشمان و صورت کارگر منجر شود. بنابراین، حفاظت ایمنی در جوشکاری بسیار مهم است. علاوه بر استفاده از عینک جوشکاری، برخی از اقدامات حفاظتی دیگر عبارتند از:
- استفاده از ماسک جوشکاری: ماسک جوشکاری برای محافظت از صورت، چشمان و گردن در برابر اشعه قوس و پرتابهای گرم استفاده می‌شود. این ماسک‌ها معمولاً دارای فیلترهای نوری تیره‌ای هستند و می‌توانند از تماس مستقیم با اشعه قوس جوشکاری جلوگیری کنند.
- استفاده از لباس‌های حفاظتی: در جوشکاری، استفاده از لباس‌های حفاظتی مقاوم در برابر حرارت، پرتابهای گرم و مواد مذاب بسیار مهم است. این لباس‌ها باید تمام بخش‌های بدن را پوشش دهند و از مواد غیرقابل اشتعال ساخته شوند.
- محافظت از دیگر قسمت‌های بدن: علاوه بر چشمان و صورت، دیگر قسمت‌های بدن نیز باید محافظت شوند. استفاده از دستکش‌های حفاظتیبا مقاومت در برابر حرارت و مواد مذاب، کلاه جوشکاری، کفش‌های مقاوم در برابر ضربه و گرما و استفاده از پوشش‌های محافظ برای موهای بلند و دستگاه‌های محافظ برای حفاظت از گوش و تنفسگرها نیز ضروری است.
- مکان‌های مهوش کننده: جوشکاری می‌تواند گازها و دودهای مضر را تولید کند که برای سلامتی کارگران ضرورت دارد که در محیط‌های مهوش کننده جوشکاری کار کنند. استفاده از سیستم‌های تهویه مناسب و ماسک‌های تنفسی محافظت از ریه‌ها و سیستم تنفسی کارگران را تضمین می‌کند.
- آموزش و آگاهی: آموزش کارگران درباره راهکارهای حفاظتی، استفاده صحیح از تجهیزات حفاظتی و شناخت خطرات جوشکاری بسیار مهم است. آگاهی کارگران از خطرات و رعایت قوانین و مقررات ایمنی می‌تواند به حفاظت از سلامت و ایمنی آنها کمک کند.
در کل، عینک جوشکاری به همراه سایر تجهیزات حفاظتی و رعایت اصول ایمنی در عملیات جوشکاری می‌توانند به حفاظت از سلامت کارگران و جلوگیری از وقوع حوادث و صدمات جدی کمک کنند. پیروی از دستورالعمل‌ها و آموزش‌های مربوطه، از جمله مراجعه به منابع اطلاعاتی معتبر در این زمینه، از اهمیت بالایی برخوردار است که ما در شرکت افق افروز آترین علاوه بر آموزش ایمنی و HSE به کارگران و کارفرمایان تجهیزات ایمنی هم بفروش میرساند و برای آگاهی از محصولات و تجهیزات و مشاوره در زمینه ی HSE میتوانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
